Co to jest pas drogowy

Zgodnie z definicją ustawową, pas drogowy to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. W skład pasa drogowego wejdzie zatem droga, torowisko tramwajowe, chodniki, pasy dzielące jezdnię, a także zieleń przydrożna. W dużym uproszczeniu, pas drogowy można zidentyfikować, podglądając na mapie geodezyjnej podział działek – działki składające się na pas drogowy można łatwo odróżnić od działek stanowiących nieruchomości przyległe do drogi. O pasie drogowym można jednak mówić wyłącznie w przypadku dróg publicznych, drogi wewnętrzne nie są przedmiotem omawianych niżej regulacji.

W obecnym stanie prawnym reklama znajdująca się tuż poza pasem drogowym, choćby niekorzystnie oddziaływała na bezpieczeństwo, nie jest zabronione, o ile nie zabraniają jej inne przepisy.

Reklama w pasie drogowym

Należy zacząć od wskazania, że ustawa o drogach publicznych zawiera definicję reklamy (jedną z wielu): reklama to nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę.

Ustawa zawiera zasady gospodarowania przestrzenią znajdującą się w pasie drogowym. Są one bardzo restrykcyjne, co powinno – przynajmniej w teorii – ułatwiać zarządzanie jakością wizualną przestrzeni drogowej. W pasie drogowym zabronione jest dokonywanie czynności powodujących zagrożenie bezpieczeństwa ruchu, w szczególności umieszczanie obiektów budowlanych, urządzeń, przedmiotów i materiałów niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Zabronione jest również umieszczanie reklam poza obszarami zabudowanymi (z wyjątkiem parkingów).

Przepis ten nie obowiązuje jednak bezwzględnie – w szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest lokalizowanie w pasie drogowym obiektów budowlanych lub urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. W tym celu zarządca drogi musi jednak wydać zezwolenie. To samo dotyczy zajęcia pasa drogowego (mającego charakter czasowy), w tym poprzez umieszczenie reklamy.

W przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia, zarządca drogi (w Łodzi – ZDiT) nakazuje w drodze decyzji przywrócenie stanu poprzedniego. Decyzja ta podlega egzekucji administracyjnej. Jeżeli zajęcie pasa związane było z nielegalnym wybudowaniem obiektu budowlanego – sprawą zajmuje się nadzór budowlany, orzekając rozbiórkę. Samowolne zajęcie pasa drogowego wiąże się również z opłatą administracyjną.

Reklama umieszczona na budynku, ale wchodząca na pas drogowy, stanowi zajęcie tego pasa („Jeżeli na budynku przylegającym do granicy pasa drogowego zamontowana jest reklama w taki sposób, że jej powierzchnia wchodzi w przestrzeń powietrzną nad pasem drogowym, to zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 4 pkt 1 u.d.p., reklama ta jest obiektem zajmującym pas drogowy, którego zajęcie pod tę reklamę wymaga zezwolenia zarządcy drogi.” – wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie II GSK 558/11).

Zaparkowany pojazd jako reklama

Zgodnie z orzecznictwem nie można a priori wykluczyć, że trwale zaparkowany pojazd nie będzie stanowił urządzenia reklamowego, na którego umieszczenie należy uzyskać zezwolenie zarządcy drogi. „Każdy przypadek, w którym w granicach pasa drogowego parkują pojazdy, czy też przyczepy do pojazdów zawierające napisy czy oznaczenia firmy, musi być rozpatrywany indywidualnie. Jednocześnie nie można aprobować ewidentnych prób obchodzenia przepisów obowiązującego prawa, w tym przepisów dotyczących zajmowania pasa drogowego bez zezwolenia niezależnie od tego, czy osoba podejmuje taka próbę zdając sobie sprawę z jej konsekwencji prawnych czy też nie.” (wyrok NSA z dnia 26 października 2006 r. w sprawie I OSK 1408/05).

„Reklama firmy na lawecie stabilnie ustawionej na parkingu spełnia wszystkie kryteria z art. 4 pkt 23 u.d.p. [jest reklamą]” (wyrok NSA z dnia 20 marca 2012 r. w sprawie II GSK 252/11).

„1. Przeznaczeniem parkingu nie jest umieszczenie w nim reklam. Jeżeli do tego dochodzi, wymagane jest uzyskanie zezwolenia zarządcy drogi, a jego brak jest podstawą do obligatoryjnego wymierzenia przez właściwy organ administracji publicznej kary pieniężnej z mocy art. 40 ust. 12 pkt 1 u.d.p.

2. Nie ma żadnego dającego się racjonalnie uzasadnić powodu, aby reklama, będąca nośnikiem informacji wizualnej, znajdująca się w polu widzenia użytkowników drogi i w pasie drogowym, była traktowana odmiennie niż inne nośniki informacji z tego powodu, że znajduje się na bezpłatnym parkingu usytuowanym w tym pasie drogowym. Inaczej mówiąc, aby zezwolenie na zajęcie pasa drogowego – w tym parkingu znajdującego się w tym pasie – nie było wymagane, na czas parkowania reklama powinna być zdjęta, zasłonięta lub zdemontowana.” (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 11 lipca 2013 r. w sprawie II SA/Gl 1270/12).

„Samo umieszczenie reklamy na lawecie nie stanowi podstawy do wymierzenia kary za zdjęcia pasa drogowego. Organ winien wykazać, że reklama tego rodzaju zajmuje pas drogowy. Bezspornie winien być również wykazany czas zajmowania pasa drogowego bez wymaganego zezwolenia.” (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie II SA/Sz 1096/12).